Deze Palestijnse burgerjournalisten brengen de dagelijkse realiteit in Gaza in beeld

In Gaza delen tientallen Palestijnen via sociale media hun verhalen en ervaringen met miljoenen volgers. Dagelijks laten ze via Instagram, YouTube en TikTok zien wat er gebeurt in de oorlog. Maak kennis met Soekar, Abod en Salam. ‘Gaza staat in brand en ik ben journalist geworden, God zij geprezen!’

Volgens de meest recente cijfers van het internationale Committee to Protect Journalists (CPJ), zijn er sinds het begin van de oorlog in Gaza minstens 97 Palestijnse journalisten en mediamedewerkers gedood. Maar in Gaza is eigenlijk iedereen die op sociale media actief is een beetje journalist.

De content die via de verschillende platformen de wereld wordt ingestuurd, wordt gretig gedeeld, vooral in de eerste maanden van de oorlog. Het is een dagelijkse instantberichtgeving vanuit de plek waar buitenlandse journalisten geweerd worden.

Maar het zijn niet alleen de video’s en de beelden van vernielde gebouwen en van dodelijke slachtoffers die viraal gaan. Ook de spontane getuigenissen, de video’s die het dagelijkse leven van de Palestijnen in Gaza en hun veerkracht tonen, gaan de wereld rond. En dat vanaf het begin van de oorlog.

Soekar

‘Mijn naam is Soekar’, zegt hij in het Engels. ‘Ik ben van Palestina en ik woon in Gaza’. Terwijl hij met anderen in een auto zit, kondigt hij op Instagram aan dat hij journalist is geworden.

Soekar probeert te vertellen hoe de situatie in Gaza is, maar komt in het Engels niet uit zijn woorden. ‘In Gaza qasf (bombardement) wie, wie, poef, poef, boem’, zegt hij in het Arabisch en doet de geluiden van de bombardementen na. Hij lacht en de andere inzittenden lachen mee.

‘Ik spreek geen Engels, mijn broeders’, zegt hij glimlachend. ‘Gaza staat in brand en ik ben journalist geworden alhamdolillah (dank aan God). Ik zal met jullie zijn voor een uitgebreide verslaggeving. Shoekran, bedankt (brede glimlach)’, zegt Soekar.

De video werd door anderen overgenomen en verder verspreid. Waarom deze video viraal ging, staat als titel te lezen: ‘Soekar, jij hebt ons doen lachen na het leed en de pijn. Dat God jou en alle journalisten in Gaza zal beschermen.’

Abod

Abod is een tiener die vanop het dak van zijn huis op een grappige manier journalist speelt en probeert verslag uit te brengen terwijl de raketten letterlijk over zijn hoofd vliegen.

De video ging viraal en maakte Abod enorm geliefd.

Ondertussen heeft hij alleen al op Instagram meer dan drie miljoen volgers. Zijn populairste uitspraak is dat de situatie ‘ice coffee’ is. Een uitspraak die zijn volgers graag herhalen.

Abod geeft hoop. Hij is een geruststelling dat er, ondanks alles, in Gaza nog mensen zijn die kunnen lachen. De volgers willen hem elke dag zien. Als hij niet snel opdaagt, zijn ze bang dat hij getroffen zou zijn door een bom of een raket.

Ze bestoken hem met vragen en gebeden, hopend dat alles goed met hem gaat.

‘Waarom maken jullie zich zorgen?’, vraagt hij in een video. ‘Zijn jullie bang dat ik dood zou zijn? Stel dat ik een martelaar was geworden, en dan?’, reageert hij met de glimlach.

Salam

Salam, een meisje met blauwe ogen, verkoopt chocoladekoekjes in Gaza. In Palestina zijn er velen die Nidal (Strijd), Kholoud (Eeuwigheid) of Somoed (Weerstand) heten. Maar met de oorlog ontdekken we ook Salam, wat vrede betekent. En Soekar, wat suiker betekent.

De smartphonescamera’s houden ook heel erg van blauwe ogen. Het is alsof men wil laten zijn dat er in Palestina ook witte mensen zijn.

In een video waarin een vader met zijn peuter speelt, wordt dat letterlijk gezegd in de reacties: ‘Laat de wereld zien dat er ook blonde mensen zijn in Palestina’. Misschien schiet de wereld dan in actie en maakt ze een einde aan de oorlog.

Geen Superman

Er is veerkracht, maar de Palestijn is geen superman. Dat zegt Arif Hajjawi, een journalist op de Westelijke Jordaanoever, in een video die ook viraal ging.

Deze uitspraak is een reactie op de lof die de Palestijnen krijgen voor hun moed en het verdragen van pijn en verlies. ‘Wij leven al 57 jaar onder de bezetting (in de Westelijke Jordaanoever (red.)) en wij verzetten ons en aanvaarden geen vernedering’, zegt hij.

‘Maar je moet met je verbeelding niet te ver gaan. Je moet niet denken dat wij een apart ras zijn en dat heldhaftigheid ons eigen is. Wat wij meemaken is niet alleen de dagelijkse onderdrukking maar ook de arrogantie van de bezetter, die zichzelf als het uitverkoren volk beschouwt. En wie niet gelovig is, en er zijn veel seculiere Israëli’s, draagt in zich de houding van de bezetter die zichzelf als superieur ziet.’

Ontroostbaarheid

Dat veerkracht ook grenzen heeft, bevestigt onder meer Jomana Jad, een jonge vrouw van wie de vader in de oorlog in Gaza gedood is. Jomana woont al vier jaar in Turkije.

Veel mensen “feliciteren” haar met het feit dat haar vader een martelaar is. Maar dat is voor haar geen troost. ‘Ik weet dat ik de dochter van een martelaar ben’, zegt ze in een podcast op Instagram. ‘Allemaal goed en wel, maar ik mis mijn vader. Ik wil hem niet verliezen. Ik kan moeilijk geloven dat hij er niet meer is’.

Jomana wilde aanvankelijk haar verhaal niet op sociale media brengen. Want wat heeft dat voor zin?, vraagt ze zich af.

‘Sociale media hebben inderdaad ons verhaal kenbaar gemaakt bij enorm veel mensen. Wat is het resultaat ervan? Niets!’, zegt ze. ‘Niemand heeft iets voor ons kunnen doen en het probleem wordt met de dag groter’, stelt ze vast.

Salama El-Beyaa, die 65 familieleden verloren heeft, zegt in hetzelfde programma dat hij verloren is. ‘Je probeert een stuk van de draad op te pikken maar je ziet dat de draad zelf niet bestaat’, zegt hij.

Hij heeft geen kracht tot niets, zelfs niet om zich om van punt A tot punt B te verplaatsen. Toen zijn Instagram-account werd afgesloten, deed hij er alles aan om die te recupereren. Niet om te posten maar om de opgenomen gesprekken met familieleden te herbeluisteren, zegt hij in het interview op Instagram. Dat biedt troost. Dat is het enige nut dat sociale media voor hem hebben.